Οι «λευκοί ελέφαντες» δεν έχουν μέλλον στην πληροφορική, του Θεόδωρου Ι. Ζιάκα
Μια νέα πολιτική για την πληροφορική στο Δημόσιο θα κέρδιζε σε ορθότητα στόχευσης και εφαρμοσιμότητα, αν λάμβανε υπόψη τον αρνητικό απολογισμό της τελευταίας 25ετίας.
Μάχιμος όλη αυτή τη μακρά περίοδο, από διάφορες υπεύθυνες υπηρεσιακές θέσεις στον κλάδο, έχω κατασταλαγμένη άποψη, την οποία και καταθέτω: Η πληροφορική στο Δημόσιο είναι σαν τον άπατο πίθο των Δαναΐδων. Δεν γεμίζει με τίποτα, όσα δισεκατομμύρια κι αν «απορροφήσει».
Η διαπίστωση αυτή είναι, ίσως, πολύ χρήσιμη εν μέσω βαθιάς δημοσιονομικής κρίσης.
Ι) Τι προσδοκούμε, αλήθεια, από τη χρήση της πληροφορικής στο Δημόσιο; Αν ο σκοπός μας είναι, όπως λέμε, να κάνουμε την κρατική λειτουργία διάφανη για τον πολίτη και αποτελεσματική, τότε ατυχήσαμε. Το μόνο που δεν αποδίδουν τα απίστευτα ποσά που «επενδύουμε» είναι η διαφάνεια και η αποτελεσματικότητα - για τον πολίτη.
Εκ πείρας γνωρίζω, όπως και κάθε ομότεχνος, ότι το πρόβλημα δεν είναι «τεχνικό». Δεν προσκρούουμε δηλαδή σε «τεχνική ανεπάρκεια» ή «καθυστέρηση», που επιβάλλει την προσφυγή στα φώτα των «ειδικών» (Συμβούλων κλπ). Το πρόβλημα είναι κατ’ εξοχήν διοικητικό - πολιτικό.
Πιο συγκεκριμένα: Παρά τις πάγιες διακηρύξεις (για την «πάταξη» της διαφθοράς και πάσης άλλης κακοδαιμονίας, με τη βοήθεια της πληροφορικής) η στάση της πολιτικής ηγεσίας και της εκάστοτε εκ μέρους της διοριζόμενης ανώτατης υπηρεσιακής διοίκησης, υπήρξε, όλα αυτά τα χρόνια, σαφώς αρνητική στην αξιοποίηση της πληροφορικής προς τον σκοπό της διαφάνειας. Στην πράξη οι ηγεσίες αυτές περιφρούρησαν, με άτεγκτη αυστηρότητα και αξιοσημείωτη συνέπεια, το υφιστάμενο σύστημα, κρατώντας σταθερά την πληροφορική στη γωνία. Οι δυο-τρεις εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν απλώς τον κανόνα.
Μου πήρε αρκετά χρόνια να εννοήσω την αιτία. Αρχικά νόμιζα πως «δεν καταλαβαίνουν», λόγω της φυσιολογικής απουσίας τεχνολογικής «κουλτούρας». Ότι με τον καιρό και με την ίδια τους την πείρα, θα αντιληφθούν τη δύναμη της πληροφορικής. Και θα μας επιτρέψουν να την αξιοποιήσουμε επ’ αγαθώ – εκσυγχρονιστικό εννοείται.
Για να μη μακρυγορώ αυτό που κατανόησα είναι ότι η ελληνική Δημόσια Διοίκηση είναι άριστα δομημένη, διαφανής, ευέλικτη και εξαιρετικά αποτελεσματική, αλλά ως προς έναν διαμετρικά αντίθετο σκοπό: την απρόσκοπτη λειτουργία και αναπαραγωγή του πελατειακού συστήματος.
Η αμφίδρομη σχέση του πολιτικού διαχειριστή/ιδιοκτήτη του κράτους με τον ιδιώτη πελάτη του (χορηγό, ομάδα πίεσης, ψηφοφόρο) εξυπηρετείται θαυμάσια από τον υφιστάμενο και κοινωνικώς αδιαφανή τρόπο λειτουργίας της κρατικής μηχανής.
Οι «εκσυγχρονιστικές» διακηρύξεις ερμηνεύονται, στη βάση αυτή, απλώς ως προπέτασμα «καλών προθέσεων» και στάχτη στα μάτια των «κουτόφραγκων» που τις χρηματοδοτούν.
Ο διακηρυσσόμενος, λοιπόν, σκοπός της πληροφορικής στο Δημόσιο - να βλέπει ο πολίτης και μάλιστα on line real time, πού πηγαίνουν τα λεφτά- βρίσκεται στους αντίποδες του κρατούντος «συστήματος». Αντίκειται στην πελατειακή του φύση.
ΙΙ) Τα ποσοτικά δεδομένα δείχνουν μια «εκρηκτική ανάπτυξη της πληροφορικής» τα τελευταία 25 χρόνια. Η ανάπτυξη όμως αυτή υπήρξε απολύτως στρεβλή και άνιση: Ανάπτυξη σε επίπεδο Υλικού -«γέμισε ο τόπος υπολογιστές!». Και υπανάπτυξη σε επίπεδο Περιεχομένου (Εφαρμογών και Δεδομένων).
Το νοσηρό χαρακτήρα της εν λόγω «ανάπτυξης» επιστέγασε η διαμόρφωση αντίστοιχων-νοσηρών διαχειριστικών δομών, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Το όποιο «έργο» έχουν κάνει και υποστηρίζουν οι δομές αυτές, είναι ασήμαντο μπρος στο κόστος της δικής τους ύπαρξης.
Ας λάβει κάποιος τον κόπο να συγκρίνει τα χρήματα που «απορρόφησαν» οι «μεγάλες» εταιρίες του κλάδου και τη χρηστική αξία των συστημάτων που «παρέδωσαν». Σίγουρα θα μελαγχολήσει. Ας σκεφθεί ο Υπουργός των Οικονομικών τι κόστισε και τι καθημερινά κοστίζει, σε σχέση με τις υπηρεσίες που του παρέχει, το ΚΕΠΥΟ, ο πληροφορικός αυτός γίγαντας που έχει στη διάθεσή του. Είμαι σίγουρος ότι θα βάλει τα κλάματα.
Όλη αυτή η «ανάπτυξη» χρηματοδοτήθηκε από τον εθνικό και τον ευρωπαϊκό κορβανά και ο χαρακτήρας της καθορίστηκε από τον τρόπο που το πολιτικό μας σύστημα μας υποχρέωσε να διαχειριζόμαστε τα Κοινοτικά «Προγράμματα».
Ήδη από το Β’ ΚΠΣ ο τρόπος διαχείρισης των έργων πληροφορικής οικοδομήθηκε πάνω στο πελατειακό modus operandi του συστήματος. Και πλοηγήθηκε από την αναγωγή της «απορρόφησης» (των «κονδυλίων») σε απόλυτη προτεραιότητα, έναντι της όποιας ποιότητας του προσδοκώμενου «φυσικού αντικειμένου».
Το αποτέλεσμα ήταν να κατασκευαστούν εκ των άνω και να γιγαντωθούν με συστηματικό μπούκωμα, οι σημερινές αεριτζήδικες εταιρικές και υπηρεσιακές δομές της πληροφορικής. Και να καταστραφεί το πολλά υποσχόμενο πληροφορικό οικοσύστημα, που είχε αρχίσει από μόνο του να αναπτύσσεται στη χώρα τη δεκαετία του ’80.
Μια νέα πολιτική για την πληροφορική στο Δημόσιο θα κέρδιζε σε ορθότητα στόχευσης και εφαρμοσιμότητα, αν λάμβανε υπόψη τον αρνητικό απολογισμό της τελευταίας 25ετίας.
Μάχιμος όλη αυτή τη μακρά περίοδο, από διάφορες υπεύθυνες υπηρεσιακές θέσεις στον κλάδο, έχω κατασταλαγμένη άποψη, την οποία και καταθέτω: Η πληροφορική στο Δημόσιο είναι σαν τον άπατο πίθο των Δαναΐδων. Δεν γεμίζει με τίποτα, όσα δισεκατομμύρια κι αν «απορροφήσει».
Η διαπίστωση αυτή είναι, ίσως, πολύ χρήσιμη εν μέσω βαθιάς δημοσιονομικής κρίσης.
Ι) Τι προσδοκούμε, αλήθεια, από τη χρήση της πληροφορικής στο Δημόσιο; Αν ο σκοπός μας είναι, όπως λέμε, να κάνουμε την κρατική λειτουργία διάφανη για τον πολίτη και αποτελεσματική, τότε ατυχήσαμε. Το μόνο που δεν αποδίδουν τα απίστευτα ποσά που «επενδύουμε» είναι η διαφάνεια και η αποτελεσματικότητα - για τον πολίτη.
Εκ πείρας γνωρίζω, όπως και κάθε ομότεχνος, ότι το πρόβλημα δεν είναι «τεχνικό». Δεν προσκρούουμε δηλαδή σε «τεχνική ανεπάρκεια» ή «καθυστέρηση», που επιβάλλει την προσφυγή στα φώτα των «ειδικών» (Συμβούλων κλπ). Το πρόβλημα είναι κατ’ εξοχήν διοικητικό - πολιτικό.
Πιο συγκεκριμένα: Παρά τις πάγιες διακηρύξεις (για την «πάταξη» της διαφθοράς και πάσης άλλης κακοδαιμονίας, με τη βοήθεια της πληροφορικής) η στάση της πολιτικής ηγεσίας και της εκάστοτε εκ μέρους της διοριζόμενης ανώτατης υπηρεσιακής διοίκησης, υπήρξε, όλα αυτά τα χρόνια, σαφώς αρνητική στην αξιοποίηση της πληροφορικής προς τον σκοπό της διαφάνειας. Στην πράξη οι ηγεσίες αυτές περιφρούρησαν, με άτεγκτη αυστηρότητα και αξιοσημείωτη συνέπεια, το υφιστάμενο σύστημα, κρατώντας σταθερά την πληροφορική στη γωνία. Οι δυο-τρεις εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν απλώς τον κανόνα.
Μου πήρε αρκετά χρόνια να εννοήσω την αιτία. Αρχικά νόμιζα πως «δεν καταλαβαίνουν», λόγω της φυσιολογικής απουσίας τεχνολογικής «κουλτούρας». Ότι με τον καιρό και με την ίδια τους την πείρα, θα αντιληφθούν τη δύναμη της πληροφορικής. Και θα μας επιτρέψουν να την αξιοποιήσουμε επ’ αγαθώ – εκσυγχρονιστικό εννοείται.
Για να μη μακρυγορώ αυτό που κατανόησα είναι ότι η ελληνική Δημόσια Διοίκηση είναι άριστα δομημένη, διαφανής, ευέλικτη και εξαιρετικά αποτελεσματική, αλλά ως προς έναν διαμετρικά αντίθετο σκοπό: την απρόσκοπτη λειτουργία και αναπαραγωγή του πελατειακού συστήματος.
Η αμφίδρομη σχέση του πολιτικού διαχειριστή/ιδιοκτήτη του κράτους με τον ιδιώτη πελάτη του (χορηγό, ομάδα πίεσης, ψηφοφόρο) εξυπηρετείται θαυμάσια από τον υφιστάμενο και κοινωνικώς αδιαφανή τρόπο λειτουργίας της κρατικής μηχανής.
Οι «εκσυγχρονιστικές» διακηρύξεις ερμηνεύονται, στη βάση αυτή, απλώς ως προπέτασμα «καλών προθέσεων» και στάχτη στα μάτια των «κουτόφραγκων» που τις χρηματοδοτούν.
Ο διακηρυσσόμενος, λοιπόν, σκοπός της πληροφορικής στο Δημόσιο - να βλέπει ο πολίτης και μάλιστα on line real time, πού πηγαίνουν τα λεφτά- βρίσκεται στους αντίποδες του κρατούντος «συστήματος». Αντίκειται στην πελατειακή του φύση.
ΙΙ) Τα ποσοτικά δεδομένα δείχνουν μια «εκρηκτική ανάπτυξη της πληροφορικής» τα τελευταία 25 χρόνια. Η ανάπτυξη όμως αυτή υπήρξε απολύτως στρεβλή και άνιση: Ανάπτυξη σε επίπεδο Υλικού -«γέμισε ο τόπος υπολογιστές!». Και υπανάπτυξη σε επίπεδο Περιεχομένου (Εφαρμογών και Δεδομένων).
Το νοσηρό χαρακτήρα της εν λόγω «ανάπτυξης» επιστέγασε η διαμόρφωση αντίστοιχων-νοσηρών διαχειριστικών δομών, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Το όποιο «έργο» έχουν κάνει και υποστηρίζουν οι δομές αυτές, είναι ασήμαντο μπρος στο κόστος της δικής τους ύπαρξης.
Ας λάβει κάποιος τον κόπο να συγκρίνει τα χρήματα που «απορρόφησαν» οι «μεγάλες» εταιρίες του κλάδου και τη χρηστική αξία των συστημάτων που «παρέδωσαν». Σίγουρα θα μελαγχολήσει. Ας σκεφθεί ο Υπουργός των Οικονομικών τι κόστισε και τι καθημερινά κοστίζει, σε σχέση με τις υπηρεσίες που του παρέχει, το ΚΕΠΥΟ, ο πληροφορικός αυτός γίγαντας που έχει στη διάθεσή του. Είμαι σίγουρος ότι θα βάλει τα κλάματα.
Όλη αυτή η «ανάπτυξη» χρηματοδοτήθηκε από τον εθνικό και τον ευρωπαϊκό κορβανά και ο χαρακτήρας της καθορίστηκε από τον τρόπο που το πολιτικό μας σύστημα μας υποχρέωσε να διαχειριζόμαστε τα Κοινοτικά «Προγράμματα».
Ήδη από το Β’ ΚΠΣ ο τρόπος διαχείρισης των έργων πληροφορικής οικοδομήθηκε πάνω στο πελατειακό modus operandi του συστήματος. Και πλοηγήθηκε από την αναγωγή της «απορρόφησης» (των «κονδυλίων») σε απόλυτη προτεραιότητα, έναντι της όποιας ποιότητας του προσδοκώμενου «φυσικού αντικειμένου».
Το αποτέλεσμα ήταν να κατασκευαστούν εκ των άνω και να γιγαντωθούν με συστηματικό μπούκωμα, οι σημερινές αεριτζήδικες εταιρικές και υπηρεσιακές δομές της πληροφορικής. Και να καταστραφεί το πολλά υποσχόμενο πληροφορικό οικοσύστημα, που είχε αρχίσει από μόνο του να αναπτύσσεται στη χώρα τη δεκαετία του ’80.
Δεν τα παραλέω. Ο σκοπός, τον οποίο οι δομές αυτές υπηρετούν, είναι να εισπράττουν απίθανα ποσά και να παράγουν έργα ψευδεπίγραφα: Δήθεν «σύστημα ελέγχου». Δήθεν «σύστημα εσόδων». Δήθεν «διπλογραφικό σύστημα». Δήθεν «σύστημα προϋπολογισμού προγραμμάτων», κλπ. κλπ. Και όλα «ολοκληρωμένα» -ΟΠΣ!
ΙΙΙ) Στη σκιά των παραφουσκωμένων «μεγεθών» του χώρου υπάρχει και η μεγάλη μάζα των ταπεινών εργατών της πληροφορικής.
Πολλοί απ’ αυτούς είναι παραιτημένοι, λόγω των αλλεπάλληλων απογοητεύσεων. Και καθημερινά αυξάνονται. Αρκετοί όμως είναι,-ακόμη!-, όσοι αντιστέκονται στο ρεύμα. Αυτοί έφτιαξαν και συντηρούν συστήματα ικανά να καλύπτουν πραγματικές ανάγκες. Συστήματα που δουλεύουν.
Με τα ψίχουλα, που έπεφταν από το λουκούλειο φαγοπότι των «μεγάλων», δημιούργησαν αυτά τα χρόνια ένα σημαντικό κεφάλαιο γνώσης, εφαρμογών και δεδομένων. Βάθους δεκαετίας και άνω.
Μια νέα πολιτική για την πληροφορική δεν θα έπρεπε να τους υποτιμήσει. Αποτελούν τη φτωχή, αλλά αληθινή πληροφορική βάση του ελληνικού Δημοσίου. Τη μόνη βιώσιμη μέσα στη δίνη της σημερινής δημοσιονομικής κρίσης. Οι «λευκοί ελέφαντες» δεν έχουν μέλλον.
Συμπέρασμα:
Όχι άλλη στρεβλή «ανάπτυξη». Τέρμα στα λεγόμενα «μεγάλα έργα» πληροφορικής. Ολοκλήρωση των υφιστάμενων εφαρμογών, μέσω κατασκευής των αναγκαίων διεπαφών. Στήριξη στο παραγκωνισμένο υπηρεσιακό δυναμικό।
Οργανωτική αρχή:
Κάθε επιχειρησιακή Γενική Γραμματεία και μία Υπηρεσία Πληροφορικής (π.χ. το ΚΕΠΥΟ να περιοριστεί στη Γ.Γ. Φορολογικών και Τελωνειακών Θεμάτων). Επιτελικό όργανο σε επίπεδο Υπουργού.
ΙΙΙ) Στη σκιά των παραφουσκωμένων «μεγεθών» του χώρου υπάρχει και η μεγάλη μάζα των ταπεινών εργατών της πληροφορικής.
Πολλοί απ’ αυτούς είναι παραιτημένοι, λόγω των αλλεπάλληλων απογοητεύσεων. Και καθημερινά αυξάνονται. Αρκετοί όμως είναι,-ακόμη!-, όσοι αντιστέκονται στο ρεύμα. Αυτοί έφτιαξαν και συντηρούν συστήματα ικανά να καλύπτουν πραγματικές ανάγκες. Συστήματα που δουλεύουν.
Με τα ψίχουλα, που έπεφταν από το λουκούλειο φαγοπότι των «μεγάλων», δημιούργησαν αυτά τα χρόνια ένα σημαντικό κεφάλαιο γνώσης, εφαρμογών και δεδομένων. Βάθους δεκαετίας και άνω.
Μια νέα πολιτική για την πληροφορική δεν θα έπρεπε να τους υποτιμήσει. Αποτελούν τη φτωχή, αλλά αληθινή πληροφορική βάση του ελληνικού Δημοσίου. Τη μόνη βιώσιμη μέσα στη δίνη της σημερινής δημοσιονομικής κρίσης. Οι «λευκοί ελέφαντες» δεν έχουν μέλλον.
Συμπέρασμα:
Όχι άλλη στρεβλή «ανάπτυξη». Τέρμα στα λεγόμενα «μεγάλα έργα» πληροφορικής. Ολοκλήρωση των υφιστάμενων εφαρμογών, μέσω κατασκευής των αναγκαίων διεπαφών. Στήριξη στο παραγκωνισμένο υπηρεσιακό δυναμικό।
Οργανωτική αρχή:
Κάθε επιχειρησιακή Γενική Γραμματεία και μία Υπηρεσία Πληροφορικής (π.χ. το ΚΕΠΥΟ να περιοριστεί στη Γ.Γ. Φορολογικών και Τελωνειακών Θεμάτων). Επιτελικό όργανο σε επίπεδο Υπουργού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου