Εναλλακτικό Μοντέλο Υλοποίησης Έργων*

*Για την επιτάχυνση υλοποίησης μεγάλων δράσεων πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών (ΤΠΕ), έχουμε καταλήξει σε μια σειρά από ενέργειες, οι οποίες εάν υλοποιηθούν με μια συγκεκριμένη μεθοδολογία που θα διασφαλίζει διαφάνεια, ποιότητα και γρήγορο αποτέλεσμα, θα οδηγήσουν σε μεγάλη οικονομική ωφέλεια για το δημόσιο. Η ωφέλεια αυτή θα είναι άμεση και διαρκής, δηλαδή κάθε χρόνο.

" Μεταξύ των προτεινόμενων δράσεων, οι οποίες είναι τεχνολογικά ώριμες να υλοποιηθούν είναι η Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση, με εκτιμώμενη ετήσια ωφέλεια ~2 δις ευρώ. Άλλες ώριμες δράσεις για υλοποίηση είναι δέσμη μέτρων για πάταξη του λαθρεμπορίου καυσίμων, με εκτιμώμενη ετήσια ωφέλεια ~2 δις και δέσμη ενεργειών για πάταξη της φοροδιαφυγής και του ΦΠΑ, με εκτιμώμενη ετήσια ωφέλεια ~6 δις ευρώ.

Σημειώνεται ότι η συνολική ετήσια εκτιμώμενη ωφέλεια από την υλοποίηση των τριών ανωτέρω δράσεων, υπολογίζεται με βάση το πεδίο εφαρμογής της κάθε προτεινόμενης λύσης, να φτάσει σταδιακά στα 10 δις.

Σχετικά με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, ως γνωστό υπάρχει ήδη πιλοτική εφαρμογή σε λειτουργία. Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα από την εφαρμογή της είναι εντυπωσιακά. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης στο τρίμηνο Οκτωβρίου - Δεκεμβρίου 2010 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2009 άγγιξε το 45%, ενώ η μέση αξία της συνταγής μειώθηκε από τα 80 ευρώ στα 48, και ο συνολικός αριθμός των συνταγών του τριμήνου από 950.000 σε 620.000.

Το ίδιο μοντέλο εφαρμογής θα μπορούσε άμεσα να υλοποιηθεί για το σύνολο των ασφαλιστικών ταμείων καθώς και όλα τα σημεία που συνταγογραφούν. Χρειάζεται όμως σωστός σχεδιασμός και σωστή διαστασιολόγηση.

Μεθοδολογία Υλοποίησης

Για την επιτάχυνση των διαδικασιών υλοποίησης των δράσεων, θα πρέπει να αποσυνδέσουμε την έννοια της πολιτικής παρέμβασης από την εκτέλεση κάποιου μεγάλου έργου με τον παραδοσιακό τρόπο. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, το δημόσιο ακολουθεί μια περπατημένη λογική εκτέλεσης έργων για κάθε σημαντική παρέμβαση, η οποία παρουσιάζει σοβαρές καθυστερήσεις στην υλοποίηση αλλά και προβλήματα στην τελική ποιότητά του.

Με τα σημερινά δεδομένα, σημαντικά έργα του δημοσίου σε θέματα ΤΠΕ χρειάζονται 5 με 10 χρόνια για να ολοκληρωθούν, από τον αρχικό σχεδιασμό τους μέχρι την θέση σε παραγωγική λειτουργία. Δυστυχώς, όταν αυτά ολοκληρώνονται, είναι ήδη απαξιωμένα από την τεχνολογία ή από τις μεταβολές που έχουν επέλθει στις ίδιες τις διαδικασίες και τα επιχειρησιακά μοντέλα. Η σημερινή κατάσταση επιβάλει την άμεση υλοποίηση των πολιτικών παρεμβάσεων με την υλοποίηση έργων με διαφανείς και ευέλικτες διαδικασίες, οι οποίες θα οδηγούν σε μικρό χρόνο υλοποίησης, εύκολες διαδικασίες ανάθεσης και μικρό ρίσκο από πλευράς του δημοσίου.

Δύο εναλλακτικών μοντέλα υλοποίησης που ικανοποιούν τις παραπάνω παραμέτρους είναι:

α. Το μοντέλο της χρηματοδότησης με ιδιωτικά κεφάλαια και της πληρωμής των αναδόχων με τη συναλλαγή (transaction base fee)

β. Το μοντέλο της ρύθμισης των παραμέτρων από το κράτος και κινητοποίησης σε ευρεία βάση της ελεύθερης αγοράς (μοντέλο Σπινέλλη)

Πιο συγκεκριμένα:

α. Το μοντέλο χρηματοδότησης με ιδιωτικά κεφάλαια προβλέπει την εκτέλεση έργων με χρηματοδότηση από ιδιωτικά κεφάλαια εξ' ολοκλήρου. Η πληρωμή των συστημάτων αυτών γίνεται από τους τελικούς ωφελούμενος με τη μορφή παροχής υπηρεσίας ανά συναλλαγή (transaction fee). Με τον τρόπο αυτό θα μπορούσαν να εκτελεστούν μεγάλες παρεμβάσεις, όπως είναι η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, ενώ η πληρωμή τους να γίνεται με τη χρήση των ίδιων των πληροφοριακών συστημάτων, δηλαδή ανά συναλλαγή. Μεταξύ άλλων, οι ανάδοχοι θα έχουν ένα ακόμα ισχυρό κίνητρο για την ορθή λειτουργία των συστημάτων, καθώς για να πληρωθούν θα πρέπει να τελευταία να δουλεύουν και να χρησιμοποιούνται παραγωγικά.

Η διαδικασία ανάθεσης σε αναδόχους θα μπορούσε να είναι τέτοια ώστε να διασφαλίζει γρήγορους χρόνους, διαφάνεια και εγγυημένο αποτέλεσμα. Υπάρχουν νομικοί τρόποι αυτό να το πετύχουμε και χρειάζεται διερεύνηση. Σε κάθε περίπτωση, εάν υπάρχει η πολιτική βούληση, σίγουρα θα υπάρχει και η λύση, διασφαλίζοντας πάντα τη διαφάνεια σε κάθε μας πράξη.

β. Το μοντέλο Σπινέλλη εφαρμόστηκε με επιτυχία στην υλοποίηση της Ενιαίας Αρχής Πληρωμής. Με το μοντέλο αυτό υλοποιήθηκε σε λιγότερο από 10 μήνες η Ενιαία Αρχή Πληρωμής και δεν ακολουθήθηκε η μέθοδος του έργου των 2.500.000 ευρώ του κεντρικού υπολογισμού της μισθοδοσίας. Θεσπίστηκαν μόνο οι προδιαγραφές των δεδομένων και οι εταιρίες και οι φορείς προσάρμοσαν τα συστήματα της μισθοδοσίας τους έτσι ώστε να μπορούν να στέλνουν αυτόματα στοιχεία στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων. Η αγορά ανταποκρίθηκε με αξιοθαύμαστη ευελιξία. Ενδεικτικά αναφέρεται οτι μια άγνωστη εταιρία στη Λειβαδιά έφτιαξε πρόγραμμα με τιμή πώλησης 120€ < http://www.ddr.gr/buy.htm >.

Στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση η κατάσταση είναι ευκολότερη, διότι υπάρχουν πληροφοριακά συστήματα που έχουν παραλειφθεί και δεν αξιοποιούνται και μια πιλοτική εφαρμογή που ήδη λειτουργεί επιτυχημένα. Στην περίπτωση αυτή, αφήνουμε συνολικά την αγορά να δουλέψει στην παροχή των απαιτουμένων υπηρεσιών και το κράτος στο ρόλο του ρυθμιστή. Συγκεκριμένα, το Δημόσιο πρέπει να θεσπίσει μόνο το πλαίσιο λειτουργίας του συστήματος και να αφήσει την αγορά να υλοποιήσει το λογισμικό και να τρέχει τις εφαρμογές.

Ο συνδυασμός των παραπάνω μοντέλων θα μπορούσε να παρέχει την πλήρη λύση. Το μοντέλο α. για την υλοποίηση των κεντρικών υπολογιστικών υποδομών και εφαρμογών και το μοντέλο β. για την υλοποίηση των κατανεμημένων συστημάτων, τερματικών εξοπλισμών, υποστήριξης των σημείων συνταγογράφησης κοκ.

Το δημόσιο δεν θα πρέπει να έχει ως κύριο στόχο να γίνεται software house ή integrator συστημάτων πληροφορικής, αλλά θα πρέπει να μπορεί να αναθέτει(outsourcing) έργα ιδιαίτερα κρίσιμης σημασίας, σε εταιρίες και επαγγελματίες που έχουν την εμπειρία και την ικανότητα να φέρουν με κριτήρια ιδιωτικής οικονομίας τα έργα σε πέρας ώστε να κινητοποιεί την ιδιωτική οικονομία, αξιοποιώντας παράλληλα με ανοιχτές διαδικασίες υπάρχουσες υποδομές και ανθρώπινο δυναμικό του δημοσίου τομέα για την  καλύτερη οργάνωση  των παρεχόμενων υπηρεσιών αλλα και σε ρυθμιστικό ελεγκτικό ρόλο.

Απόδοση επένδυσης – ωφέλεια

Στην περίπτωση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, έχουμε τα ακόλουθα δεδομένα. Στη χώρα εκτελούνται ετησίως περίπου 93.000.000 συνταγές. Εάν θεωρήσουμε κατά μέσο όρο ότι μία συνταγή έχει 3 φάρμακα, έχουμε συνολικά τουλάχιστον 270.000.000 συναλλαγές (transcactions). Επιπλέον έχουμε ως χρήστες του συστήματος περίπου 11.000 φαρμακεία και 55.000 γιατρούς. Τα μεγέθη αυτά, από πλευράς πληροφοριακών συστημάτων, ξεπερνούν κατά 3 φορές τις συναλλαγές που εκτελεί μια μεγάλου μεγέθους ελληνική τράπεζα με 2.000.000 πελάτες. Πράγματι, εάν υποθέσουμε οτι κάθε πελάτης εκτελεί κατά μέσο όρο 50 συναλλαγές το χρόνο, μιλάμε για 100.000.000 συναλλαγές ετησίως. Η τράπεζα αυτή προκειμένου να μπορεί να παρέχει τις υπηρεσίες της 365 μέρες το έτος, 24 ώρες ανά ημέρα χωρίς προβλήματα, διαθέτει εξοπλισμό και τεχνογνωσία τα οποία υπερβαίνουν κατά πολύ τα αντίστοιχα ποσά που ακούγονται σήμερα για το έργο της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης.

Μία πρόχειρη εκτίμηση, μας έχει οδηγήσει σε υπολογισμό του ελάχιστου κόστους σε 2.000.000 ευρώ ετησίως, δηλαδή περίπου 3 ευρω/cent ανά συνταγή, με τα σημερινά δεδομένα, εταιρείες του ιδιωτικού τομέα εκτιμούν το ετήσιο κόστος σε 8.000.000 ευρώ, με πρόσθετες υπηρεσίες τεχνικής υποστήριξης. Παρόλα αυτά, μιλάμε για πολύ μικρό κόστος μπροστά στην προσδοκώμενη ωφέλεια. Αξίζει να σημειωθεί ότι η περίοδος αποπληρωμής της επένδυσης (pay back period) θα είναι μόλις 2 μέρες, καθώς εάν διαιρέσουμε τα 2 δις ωφέλεια / 365 μέρες προκύπτει ότι η ωφέλεια με την εφαρμογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης είναι 5.500.000 ευρώ ανά ημέρα.

Ωφέλεια για τη χώρα – κοινωνική πολιτική

Η υλοποίηση των λύσεων αυτών υπολογίζεται σε ωφέλεια τάξης 10 δις ετησίως, κάθε χρόνο, χωρίς να υπάρχει από πριν δαπάνη του κράτους, καθώς η υλοποίηση των έργων θα μπορεί να γίνει με τη μέθοδο transcaction fee ή το μοντέλο Σπινέλλη. Το κράτος δεν θα δαπανήσει από πριν κεφάλαια.

Η εξοικονόμηση αυτών των πόρων έστω και κατά ένα ποσοστό σε αρχική φάση εφαρμογής θα μας δώσει την ευκαιρία να αναπτύξουμε την κοινωνική μας πολιτική, ενισχύοντας τα χαμηλά εισοδήματα, τους ανέργους και τους χαμηλοσυνταξιούχους.  "