Δεδομένα για το οδικό δίκτυο της χώρας

Υφιστάμενη κατάσταση

Το οδικό δίκτυο της χώρας (γεωμετρία οδών, ονομασία και αριθμοδότηση οδών) δεν τηρείται επίκαιρο από κανέναν φορέα της ευρύτερης δημόσιας διοίκησης. Κάθε δημόσια αρχή που επιθυμεί να εκτελέσει ένα έργο ή μια υπηρεσία που απαιτεί πληροφορίες του οδικού δικτύου υποχρεούται:

• Είτε να προμηθεύεται το οδικό δίκτυο της χώρας από ιδιώτες και αποκλειστικά για δική της χρήση, με αποτέλεσμα πολλές παράλληλες και επικαλυπτόμενες προμήθειες μηδενικής προστιθέμενης αξίας (αγοράζουμε την ίδια πληροφορία συνέχεια)
• Είτε να προμηθεύεται ετήσια δικαιώματα από ιδιώτες για τη χρήση του οδικού δικτύου, με τα ίδια αποτελέσματα και την επιπλέον ετήσια επιβάρυνση των δημοσίων αρχών
• Είτε να χρησιμοποιεί παράνομα πληροφορία από το διαδίκτυο (π.χ. Google Maps), που στην καλύτερη περίπτωση οδηγεί σε ασύμβατα γεωχωρικά δεδομένα (η Google δεν τηρεί επίσημη πληροφορία και δεν επικαιροποιεί το οδικό δίκτυο με την ίδια συχνότητα για όλες τις περιοχές της Ελλάδας)
• Είτε δεν προμηθεύεται την αναγκαία πληροφορία (έλλειψη πόρων) με αποτέλεσμα τη μη εκτέλεση έργων, την καθυστέρηση εξυπηρέτησης του πολίτη, αλλά και προβλήματα στη λειτουργία της ίδιας της δημόσιας αρχής.

Σημειώνεται πως η πιο απλή λειτουργία στην οποία απαιτείται το οδικό δίκτυο, απαντάται στο 80% των δεδομένων της δημόσιας διοίκησης και είναι η γεωκωδικοποίηση. Δηλαδή η αντιστοίχιση μιας ταχυδρομικής διεύθυνσης στην Ελληνική επικράτεια σε συντεταγμένες (x, y). Με τον τρόπο αυτό μία δ/νση (σχολείο, ΚΕΠ) αντιστοιχίζεται σε χάρτη. Πρόκειται για αναγκαία λειτουργία (π.χ. ασφαλιστικές περιοχές, όρια αντικειμενικών αξιών, θέσεις δημοσίων υπηρεσιών) η οποία είτε δεν εκτελείται, είτε εκτελείται κατά τρόπο που συνιστά σπατάλη δημοσίων πόρων (επαναπρομήθεια οδικού δικτύου, έργα ψηφιοποίησης).

Επιπλέον, υπάρχουν αρκετοί φορείς της δημόσιας διοίκησης (π.χ. Κτηματολόγιο, ΕΛΣΤΑΤ, ΓΥΣ, ΕΛΤΑ, Υπ. Υποδομών, Περιφέρειες, Δήμοι) που:

• διαθέτουν μέρος της αναγκαίας πληροφορίας (π.χ. για συγκεκριμένη περιοχή, κύριο οδικό δίκτυο)
• δεν μοιράζονται την πληροφορία τους με άλλες δημόσιες αρχές, παρά τη ρητή πρόβλεψη του Ν. 3882/2010 (ΦΕΚ 166 Α) περί υποχρεωτικής κοινοχρησίας γεωχωρικών δεδομένων μεταξύ δημοσίων αρχών
• εμπορεύονται τα γεωχωρικά δεδομένα που έχουν παράξει με χρήματα των Ελλήνων πολιτών και μέσω συγχρηματοδοτούμενων έργων της ΕΕ, ακόμη και προς άλλες δημόσιες αρχές
• δεν επικαιροποιούν το οδικό δίκτυο της χώρας. Ενώ το οδικό δίκτυο αλλάζει σχεδόν καθημερινά (π.χ. μονοδρομήσεις, αλλαγές ονομάτων οδών), καμία δημόσια αρχή δεν τηρεί συστηματικά σε ψηφιακή μορφή αυτή την πληροφορία. Συνήθως η παραγωγή ή προμήθειά του γίνεται άπαξ.

Παραδείγματα από το εξωτερικό

Η σημασία της τήρησης έγκυρου, επίκαιρου και άμεσα διαθέσιμου οδικού δικτύου σε ψηφιακή μορφή, είναι αναγνωρισμένη στο εξωτερικό εδώ και δεκαετίες. Το οδικό δίκτυο αξιοποιείται καθημερινά από δημόσιες αρχές για διάφορες διαδικασίες, αλλά και από τον ιδιωτικό τομέα για πλήθος θεματικών περιοχών (π.χ. logistics, real estate, κατασκευές, ΑΠΕ). Ακολουθούν δύο ενδεικτικά παραδείγματα:

• Στη Μεγάλη Βρετανία, οποιοδήποτε σταθερό αντικείμενο ανθρωπογενής προέλευσης μεγαλύτερο σε πλάτος από 30 εκατοστά διαθέτει έγκυρη και μονοσήμαντη ταχυδρομική διεύθυνση (π.χ. ακόμη και γραμματοκιβώτιο). Υπεύθυνος φορέας για τη διαρκή επικαιροποίηση του οδικού δικτύου είναι η Ordnance Survey (αντίστοιχος φορέας του ΟΚΧΕ), η οποία διαθέτει το οδικό δίκτυο δωρεάν στις δημόσιες αρχές.
• Η κυβέρνηση της Δανίας από το 2002 διαθέτει ελεύθερα το οδικό δίκτυο και τις διευθύνσεις της χώρας σε όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Η προσπάθεια κόστισε μέχρι το 2009 2εκ ευρώ. Όμως τα άμεσα οικονομικά οφέλη στο ίδιο χρονικό διάστημα ήταν 62εκ ευρώ. Για το 2010, το κόστος επικαιροποίησης και διάθεσης του οδικού δικτύου είναι 0,25εκ και τα άμεσα οφέλη 18εκ. Δηλαδή επιστροφή στην επένδυση (Return on Investment) 70:1 που επιμερίζεται 70%-30% μεταξύ ιδιωτικού/ δημόσιου τομέα. Συνεπώς η δράση έχει άμεσα χρηματικά οφέλη για τη δημόσια διοίκηση, αλλά πολύ περισσότερο για τον ιδιωτικό τομέα (αναπτυξιακό μέτρο).

Γενικότερα, σχετικά με την σημασία της ελεύθερης διάθεσης γεωχωρικής πληροφορίας από τη δημόσια διοίκηση υπάρχει σχετική μελέτη της κυβέρνησης της Νέας Ζηλανδίας. Σύμφωνα με αυτή, οι χρήσεις των γεωχωρικών δεδομένων στη Νέα Ζηλανδία είναι υπεύθυνες για οικονομική δραστηριότητα $1,2 δις για το έτος 2008. Εάν δημόσια διοίκηση προσέφερε τα δεδομένα ελεύθερα, το όφελος για την οικονομία (αύξηση ΑΕΠ) θα ήταν $0,48δις και τα έσοδα για την κυβέρνηση $0,1δις.

Πρόταση

1. Ανάληψη της ευθύνης για τη διαρκή επικαιροποίηση του οδικού δικτύου της χώρας από το Υπ. Υποδομών (γεωμετρία, διευθύνσεις, αρίθμηση)
2. Δημιουργία συστήματος για τη διαχείριση και διάθεση του οδικού δικτύου της χώρας. Αξιοποίηση εθελοντικής προσπάθειας, συνεργατικών υποδομών και εργαλείων ΕΛ/ΛΑΚ για τη δημιουργία και διαρκή επικαιροποίησή του.
3. Νομοθετική πρωτοβουλία για τη συνεργασία ΟΤΑ, ΕΛΣΤΑΤ, ΕΛΤΑ και Υπ. Υποδομών ώστε:
1. Καμία αλλαγή στο οδικό δίκτυο (χάραξη, αλλαγή ονόματος οδού, αρίθμησης) να μην πραγματοποιείται αν δεν έχει προηγουμένως καταχωρηθεί στο σύστημα και στη Διαύγεια.
2. Οι αλλαγές πραγματοποιούνται από τους αρμόδιους κατά περίπτωση φορείς (π.χ. ΟΤΑ, Υπ. Υποδομών).
3. Τα ΕΛΤΑ και η Κτηματολόγιο Α.Ε. παραχωρούν όλη την πληροφορία που διαθέτουν σχετικά το οδικό δίκτυο της χώρας
4. Η ΕΛΣΤΑΤ παραχωρεί το σύνολο της πληροφορίας που διαθέτει από την απογραφή του 2011 για το οδικό δίκτυο της χώρας.
4. Υλοποίηση έργου στο ΕΠ Ψηφιακή Σύγκλιση (εναλλακτικά Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας) από το Υπ. Υποδομών ή/και τον ΟΚΧΕ.
5. Ελεύθερη διάθεσή του οδικού δικτύου σε κάθε ενδιαφερόμενο.