Τι είναι τα γεωδεδομένα;
Ως γεωδεδομένα (γεωχωρική πληροφορία) χαρακτηρίζεται κάθε είδος ψηφιακής πληροφορίας που περιγράφει το χώρο ή/και έχει χωρική διάσταση, που μπορεί δηλαδή να τοποθετηθεί στο χώρο. Τα γεωδεδομένα αξιοποιούνται άμεσα σε πληροφοριακά συστήματα που αφορούν σε θέματα περιβάλλοντος, μεταφορών, διαχείρισης δικτύων, πολεοδομίας, χωροταξίας, κτλ.
Η παραγωγή γεωδεδομένων παγκοσμίως γίνεται κυρίως μέσω της ψηφιοποίησης συμβατικών χαρτών που παράγονται από κρατικούς φορείς. Στην Ελλάδα, οι βασικοί πάροχοι συμβατικών χαρτών είναι η Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (ΓΥΣ), η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (ΕΣΥΕ), η Δασική Υπηρεσία, το ΙΓΜΕ, η Υδρογραφική Υπηρεσία, κ.α.. Δευτερευόντως, η παραγωγή γεωδεδομένων γίνεται από τη δεδομένα τηλεπισκόπησης (δορυφορικές εικόνες), όμως η πηγή αυτή δεν ελέγχεται από κανέναν Ελληνικό φορέα.
Η ποιότητα των γεωδεδομένων που είναι διαθέσιμα για τη χώρα υπολείπεται σημαντικά των υπόλοιπων χωρών της ΕΕ, μια και οι απαιτήσεις για την παραγωγή και απόκτηση γεωδεδομένων προέρχονται από τους κρατικούς φορείς, ενώ ο ιδιωτικός τομέας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από αυτό. Ο αργός ρυθμός ενημέρωσης των χωρικών δεδομένων, η μη υιοθέτηση σύγχρονων μεθόδων διάχυσης της πληροφορίας, η πνευματική ιδιοκτησία, το υψηλό κόστος των συμβατικών χαρτών και κυρίως των ψηφιακών δεδομένων, αποτελούν φραγμούς για την ανάπτυξη πλήθους υπηρεσιών και προϊόντων που βασίζονται σε επίκαιρα γεωδεδομένα.
Συμπερασματικά, η Δημόσια Διοίκηση (ΔΔ) αποτελεί, άμεσα ή έμμεσα, το μεγαλύτερο παραγωγό και πελάτη γεωδεδομένων στη χώρα, καθώς και την κινητήρια δύναμη για τις περισσότερες καινοτομίες και νέα προϊόντα.
Ποια είναι η κατάσταση στη χώρα;
Τα γεωδεδομένα αξιοποιούνται παραγωγικά από την πλειονότητα των φορέων της Δημόσιας Διοίκησης για την εκτέλεση του έργου τους (π.χ. Κτηματολόγιο Α.Ε., ΕΜΥ, κλπ), την επιτελική πληροφόρηση, το σχεδιασμό και την εκτέλεση πολιτικής (π.χ. περιβάλλον, μεταφορές, οικονομία, σχεδιασμός χώρου), αλλά και την έρευνα (π.χ. περιβαλλοντικές μελέτες, χωροθέτηση, εξέλιξη στο χώρο και το χρόνο). Η συνεισφορά τους είναι κρίσιμη τόσο για την άμεση λήψη αποφάσεων σε πραγματικό χρόνο (π.χ. φυσικές καταστροφές), όσο και για τη μακροπρόθεσμη λειτουργία του κράτους (σχεδιασμός, ανάπτυξη, λήψη αποφάσεων σε μεσοπρόθεσμη αι μακροπρόθεσμη κλίματα) και την ευημερία των πολιτών (π.χ. δασολόγιο).
Τα γεωδεδομένα που προμηθεύεται και χρησιμοποιεί η ΔΔ χαρακτηρίζονται πρακτικά στο σύνολό τους ως κλειστά, δηλαδή:
· Οι φορείς της ΔΔ με ελάχιστες εξαιρέσεις δε διαθέτουν τα δεδομένα τους προς αξιοποίηση από άλλους φορείς της ΔΔ. Το γεγονός αυτό οφείλεται σε έλλειμμα πληροφόρησης (απουσιάζουν δομές πληροφόρησης και συνεργασίας), σε κακές πρακτικές διαμοιρασμού δεδομένων (έλλειψη πολιτικής για τη διάθεση των δεδομένων, κάθε φορέας θεωρεί τα γεωδεδομένα που διαθέτει ιδιοκτησία του), καθώς και σε θεσμικές αποκλίσεις (φορείς της ΔΔ που παράνομα αρνούνται να διαθέσουν τα γεωδεδομένα τους).
· Ως άμεσο αποτέλεσμα των παραπάνω, κάθε φορέας της ΔΔ προμηθεύεται αυτόνομα τα γεωδεδομένα του, με αποτέλεσμα σημαντικές επικαλύψεις και σπατάλη δημόσιων πόρων. Επιπλέον, ο καθορισμός των τεχνικών και ποιοτικών προδιαγραφών για τα γεωδεδομένα είναι διαφορετικός από κάθε φορέα και σε πολλές περιπτώσεις ασαφής με αποτέλεσμα την αδικαιολόγητη αύξηση του κόστους τους, την επιλογή κλειστών προτύπων που εμποδίζουν ενδεχομένως τη συμμετοχή κάποιων προμηθευτών, καθώς και την πρόκληση δυσχέρειας στη ΔΔ για την επαναχρησιμοποίηση των δεδομένων.
Οι φορείς της ΔΔ με ελάχιστες εξαιρέσεις δε διαθέτουν τα δεδομένα τους προς αξιοποίηση από τους πολίτες, επιχειρήσεις, ΑΕΙ. Ακόμη και η απλή πληροφόρηση των πολιτών μέσω διαδραστικών χαρτών στο Διαδίκτυο για καθημερινά θέματα (π.χ. οδικό δίκτυο, θέσεις δημόσιων υπηρεσιών, φυσικά φαινόμενα), ενώ είναι τεχνικά και θεσμικά δυνατή, απουσιάζει.Για ποιο λόγο πρέπει να είναι ανοικτά;
Τα γεωδεδομένα που η ΔΔ προμηθεύεται και παράγει αποτελούν δημόσια περιουσία και πρέπει να είναι δωρεάν διαθέσιμα προς κάθε πολίτη, χωρίς κανέναν περιορισμό. Η ελεύθερη πρόσβαση σε ανοικτά γεωδεδομένα συνεισφέρει:
· Στην εξοικονόμηση πόρων. Επαναχρησιμοποίηση γεωδεδομένων από τη ΔΔ, με μείωση του κόστους προμήθειας/παραγωγής τους και αναδιανομή πόρων για τη βελτίωση της ποιότητας τους.
· Στην καλύτερη διακυβέρνηση. Ο διαμοιρασμός γνώσης μεταξύ της ΔΔ συμβάλει στην καλύτερη επιτελική πληροφόρηση, την έγκαιρη αντιμετώπιση έκτακτων γεγονότων, την έγκαιρη προειδοποίηση, την ανάλυση σεναρίων και τον καθορισμό πολιτικής.
· Στη διαφάνεια. Οι πράξεις της ΔΔ και η διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι προσβάσιμες από κάθε ενδιαφερόμενο. Επιπλέον, τυχόν παράνομες ενέργειες της ΔΔ ή/και των πολιτών μπορούν να εντοπιστούν από τους πολίτες (π.χ. αυθαίρετη δόμηση).
· Στην αύξηση της παραγωγικότητας. Βελτίωση της λειτουργίας της ΔΔ μέσω της επαναχρησιμοποίησης γεωδεδομένων και σχετικών υπηρεσιών.
· Στην αύξηση των διαθέσιμων εφαρμογών τόσο από το Δημόσιο όσο και από τον Ιδιωτικό Τομέα και στην σωστή κίνηση της αγοράς με την αποφυγή στρεβλώσεων που δημιουργούνται στην αγορά από την προνομιακή πρόσβαση σε δεδομένα.
· Στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Η αξιοποίηση γεωδεδομένων της ΔΔ από επαγγελματίες βελτιώνει εγχώρια προϊόντα και υπηρεσίες.
· Στην ανάδειξη της χώρας. Τα γεωδεδομένα θα προσφέρονται στο Διαδίκτυο προς κάθε ενδιαφερόμενο, καλύπτοντας το έλλειμμα πληροφόρησης για τη χώρα σε γεωχωρική πληροφορία.
· Στην υποστήριξη της εξωτερικής πολιτικής. Η επίσημη παροχή γεωδεδομένων από τη ΔΔ θα περιορίσει σημαντικά τη χρήση γεωδεδομένων από άλλα κράτη (κυρίως ΗΠΑ) τα οποία δεν εναρμονίζονται με τις επιδιώξεις της Ελλάδας (π.χ. αναγραφή FYROM, θαλάσσια σύνορα).
· Στην ενίσχυση της συμμετοχικής δημοκρατίας. Οι πολίτες συμμετέχουν και συνεργάζονται στη διακυβέρνηση του κράτους, ασκώντας έλεγχο, αναλύοντας τις πράξεις της ΔΔ και προσφέροντας προτάσεις για λύσεις σε καθημερινά θέματα.Είναι πρωτοβουλία μόνο της Ελλάδας;
Η δημόσια, δωρεάν πρόσβαση σε γεωδεδομένα αποτελεί αναδυόμενη πολιτική πρακτική σε αρκετές χώρες του κόσμου, στο πλαίσιο ενίσχυσης της συμμετοχικής δημοκρατίας, της διαφάνειας, της εξοικονόμησης πόρων και της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας. Διεθνείς μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί καθορίζουν ανοικτά πρότυπα για το διαμοιρασμό των δεδομένων, την παροχή τους από τη ΔΔ, τη συμμετοχή των πολιτών στη βελτίωση και παραγωγή νέων συνόλων γεωδεδομένων.
Στην ΕΕ, η Οδηγία INSPIRE (Infrastructure for Spatial Information in Europe) επιβάλει την επαναχρησιμοποίηση γεωδεδομένων μεταξύ της ΔΔ σε τοπικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο. Η εφαρμογή της Οδηγίας στη χώρα είναι μηδαμινή (θεσμικό και τεχνολογικό πλαίσιο).
Προτάσεις
· Κεντρική προμήθεια σε ετήσια βάση γεωδεδομένων που καλύπτουν τη χώρα από ένα φορέα της ΔΔ (Διαχειριστής), με συμπληρωματικές προμήθειες για γεωδεδομένα ειδικού χαρακτήρα από άλλους φορείς (αφού καθοριστούν πλήρως οι αρμόδιοι για την τήρηση φορείς για κάθε τύπο γεωδεδομένων της ΔΔ).
· Υποχρεωτική διάθεση γεωδεδομένων άλλων φορέων της Δημόσιας Διοίκησης προς το Διαχειριστή, συμπεριλαμβανομένης γεωχωρικής πληροφορίας σε (σχεδόν) πραγματικό χρόνο που προέρχεται από δίκτυα αισθητήρων (π.χ. πυρκαγιές, σεισμοί).
· Γνωστοποίηση μεταδεδομένων και από ιδιωτικούς φορείς στο Φορέα Διαχείρισης.
· Δωρεάν διάθεση των γεωδεδομένων της ΔΔ προς κάθε ενδιαφερόμενο με σεβασμό σε θέματα ασφάλειας της χώρας, των πολιτών και της ιδιωτικότητάς τους.
· Διαδικτυακή υπηρεσία από τη ΔΔ για την αναζήτηση, παρουσίαση και παράδοση των διαθέσιμων γεωδεδομένων (π.χ. geodata.gov.gr). Προτείνονται οι ακόλουθες μεσοπρόθεσμες ενέργειες:
o Μελέτη κόστους-οφέλους για την οικονομική βιωσιμότητα της υπηρεσίας.
o Υπηρεσία για την έγκαιρη προειδοποίηση και ενημέρωση πολιτών
o Υπηρεσία για την ανάδειξη του τουριστικού αποθέματος της χώρας
o Υπηρεσία για την αξιοποίηση γεωχωρικής πληροφορίας στην εκπαίδευση
o Υπηρεσία για τη διαχείριση στόλου οχημάτων της ΔΔ
· Άμεση πιλοτική υλοποίηση (ορατά αποτελέσματα, ενημέρωση της ΔΔ, κινητοποίηση των πολιτών) με μελλοντική μετάπτωση (σε 2 έτη από τώρα) στη σχεδιαζόμενη Εθνικής Υποδομής Γεωγραφικών Πληροφοριών
· Επιτάχυνση εφαρμογής της Οδηγίας INSPIRE με τα κατάλληλα θεσμικά και τεχνικά μέτρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου